Het socialiseren van een kat is niet hetzelfde als hem opvoeden. De socialisatie komt neer op het dier laten wennen aan het alledaagse leven bij mensen. De moederpoes speelt daarin een belangrijke rol, maar ook als kattenbaasje heb je nog best wat werk te verzetten. Tips om dit goed aan te pakken.

Socialisatie kat versus opvoeding

De socialisatie van katten wordt nog wel eens verward met de opvoeding van het dier. Toch is dat niet hetzelfde. Een huistijger laten socialiseren is het laten wennen aan dingen die hij in het alledaagse leven tegen zal komen – zoals soortgenoten, andere dieren, mensen, bepaalde geluiden – terwijl opvoeden zich veel meer richt op wat wel en niet mag.

Rol van de moederpoes en broertjes en zusjes

De allereerste socialisatiefase van een kat vindt plaats tijdens de nestperiode. Het is de moederpoes die dingen voordoet en een kitten duidelijk maakt wat gevaarlijk is en wat veilig. Zo heeft een kitten een aangeboren jachtinstinct, maar leert zijn moeder hem welke prooien hij veilig en effectief kan vangen om ze vervolgens te doden. Verder leert moeders haar kleintjes al op de bak te plassen. Daarnaast zijn broertjes en zusjes belangrijk voor het primaire socialisatieproces. De kittens laten elkaar wennen aan contact met soortgenootjes en spelenderwijs leren ze te vechten, en dat er grenzen zijn aan wat een andere kat toelaat. Kortom: hoe ver ze bij een soortgenoot kunnen gaan voordat ze ‘onbeleefd’ worden.

Waarom is het laten wennen zo belangrijk?

Als een kat door het leven moet gaan zonder eerst stapsgewijs te wennen aan bijvoorbeeld mensen en soortgenoten, zal hij zich meestal niet weten te redden. Het gevolg is een angstige kat waarbij het stressniveau continu hoog is. Het dier snapt simpelweg niet wat er om hem heen gebeurt en hoe hij daarop moet reageren. Het gedrag dat zulke katten als volwassen dieren vertonen wordt vaak als probleemgedrag bestempeld, maar is dat niet; “Ik voel me gewoon door alles en iedereen bedreigd, dus ik ga in de verdediging”.

Tips voor socialisatie van je kat, vind je onder deze afbeelding.

Socialisatietips

Als je een kitten in huis krijgt heeft hij – als het goed is – zijn primaire socialisatie al in het nest gehad. Dit betekent niet dat jij als kattenbaasje hem nergens meer aan hoeft te laten wennen. Het kleintje is weggehaald bij zijn moeder, broertjes en zusjes en begeeft zich nu voor het eerst als eenling in de grote mensenwereld. Zorg allereerst dat je kat bij jullie de warmte en geborgenheid ervaart die hij ook in het nest had. Dit betekent dat je hem liefdevol aanhaalt, beschermt tegen gevaar (dus bijvoorbeeld niet op grootte hoogtes neerzet waar hij vanaf kan vallen) maar het kleintje ook de ruimte biedt om zelf de wereld te ontdekken. Tips voor een goed socialisatieproces:

• Bouw stapsgewijs op, niet te veel nieuwe prikkels in één dag;
• Laat de kat eerst aan gezinsleden wennen, later stel je hem pas bloot aan visite;
• Praat gedurende de dag rustig tegen je kat, zo kan hij alvast aan je stem wennen;
• Speel regelmatig met je kitten, zo bouwen jullie een band op. Zorg ook voor genoeg rustmomenten voor het kleintje.
• Heb je nog een ander huisdier? Laat de twee dan veilig, onder jouw toezicht en in alle rust aan elkaar wennen.
• Laat de apparaten die je dagelijks gebruikt, zoals de stofzuiger, eerst door je kat besnuffelen voordat je ze aanzet.
• Pak zo snel mogelijk je normale activiteiten in huis op, maar blijf daarbij aandacht voor je kat houden.
• Het geluid van de tv of radio laat je op de achtergrond draaien, zo went je kat alvast aan andere geluiden.
• Brengt je kitten ook in contact met nieuwe geuren en leg één van je gedragen T-shirts bij hem in het mandje. Deze geur zal hij snel als de jouwe gaan herkennen en koppelen aan een gevoel van veiligheid.
• Laat je kat eerst volledig wennen aan zijn nieuwe leefomgeving. Pas vanaf een leeftijd van zes maanden oud kan hij oefenen met naar buiten gaan omdat zijn kittenvaccinaties dan zijn afgerond (en vergeet de sterilisatie/castratie niet). Adopteer je een volwassen kat, dan houd je die minimaal een maand binnen voordat hij onder jouw begeleiding de tuin mag gaan verkennen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Als er geen volledige nestperiode is geweest

Een kitten is dus nog lang niet klaar met socialiseren als hij uit het nest komt, maar daar wordt wel de basis gelegd. Sommige kittens worden echter te vroeg bij hun moeder weggehaald waardoor ze die basis (deels) missen. Het verdere socialisatieproces zal bij deze kleintjes moeilijk verlopen; ze blijven angstig en onzeker. Of zo’n kitten alsnog ooit aan mensen kan wennen verschilt, maar het kleintje begint met een grote achterstand.

Ook kan het, verdrietig genoeg, voorkomen dat de moederpoes tijdens de nestperiode overlijdt of wegloopt. De weeskittens die achterblijven weten niet alleen te overleven en hebben ook hun grote voorbeeld niet meer. In zulke gevallen schiet soms een andere volwassen poes met kleintjes te hulp of worden de weesjes vanaf het begin grootgebracht door een mens. Als verzorger heb je dan de moederrol op je te nemen, ook voor de primaire socialisatie. Een hele opgave, maar het verhaal over de opvang van weeskittens door Nique Hanskamp, hoofdredacteur Hart voor Dieren Magazine, laat zien dat dit wel mogelijk is. Normaal gesproken leren kittens via hun moeder zindelijkheid aan, maar weesjes hebben geen flauw idee wat ze met de kattenbak moeten doen. Zo help je de kleintjes zindelijk te worden.

Volwassen katten die niet gesocialiseerd zijn

Als een volwassen kat niet aan mensen gewend is, bijvoorbeeld doordat hij als zwerf- of boerderijkat heeft geleefd, zal het niet meevallen hem op zijn gemak te laten voelen in het gezinsleven. Vaak maak je deze dieren het gelukkigst door ze buiten alle ruimte te bieden, maar wel te zorgen voor een warme en droge schuilplek waar ze dagelijks eten en vers water vinden. Soms lukt het bij zo’n kat langzaamaan alsnog het vertrouwen te winnen, zodat je hem liefdevolle aandacht kunt geven.

Bron: Hart voor Dieren Magazine