Heupdysplasie (HD) is een ongeneeslijke heupaandoening bij honden, veroorzaakt door erfelijkheid en/of overbelasting. Iets wat zoveel mogelijk voorkomen moet worden. Mocht dit gewrichtsprobleem je hond treffen, dan kan in veel gevallen therapie op maat toch nog levenskwaliteit bieden. 

 

Verschillende vormen van heupdysplasie

Bij honden is er niet slechts één vorm van heupdysplasie (HD). Iedere viervoeter kan  aan een individuele vorm van HD lijden. Dit maakt dat de oorzaken, klachten, de gevolgen op lange termijn en de optimale behandeling van de aandoening sterk variëren per hond.  Maar wat is heupdysplasie nu precies?

 

Wat is heupdysplasie?

Heupdysplasie is een misvorming van het heupgewricht bij honden. Bij HD past de ronde kop van het dijbeen niet goed in de kom van het bekken. De verbinding tussen de twee botten is hierdoor niet sterk genoeg. Simpel gezegd; het heupgewricht sluit niet goed aan en zit bij HD te los. Hierdoor schuren de kraakbeenoppervlakken van de twee botten bij elke stap tegen elkaar en slijten ze af. Met als gevolg dat er blijvende schade optreedt aan het gewrichtskraakbeen, de zogenoemde artrose. Artrose veroorzaakt een pijnlijke ontsteking die het gewrichtskraakbeen van je hond weer verder zal beschadigen.

 

Gevolgen van heupdysplasie

Hoe ernstig de gevolgen van heupdysplasie zijn voor honden, is zeer uiteenlopend. Vaak zie je wel een verslechtering naarmate de hond langer kampt met HD. Toch zijn er honden die ondanks de aandoening met minimale therapie zo goed als symptoomloos door het leven gaan, dieren die een leven lang intensief behandeld moeten worden en honden die alleen geholpen kunnen worden met een kunstheupgewricht.

 

Erfelijke aandoening

Heupdysplasie is de meest voorkomende erfelijke gewrichtsaandoening bij honden. In principe kunnen alle rashonden en kruisingen aan de ziekte lijden, maar grote honden en bepaalde rassen worden vaker getroffen dan anderen, bijvoorbeeld de:

• Rottweiler
• Berner Sennen
• Briard
• Duitse Herder
• Mechelse Herder

 

Verschillende oorzaken

Tegenwoordig gaat men er vanuit dat heupdysplasie veroorzaakt wordt door een mengeling van verschillende erfelijke en niet-erfelijke factoren. De veelvoud aan oorzaken kenmerkt zich al in de erfelijkheid, want er is niet één ‘HD-gen’. Er zijn veel verschillende genen die bijdragen aan de ontwikkeling van het gewrichtsprobleem. Daarbij zijn de betrokken genen tot nog toe slechts gedeeltelijk geïdentificeerd, waardoor de ontwikkeling van genetische tests lastig kan zijn.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Fokken met heupdysplasie

Bij de erkende fokverenigingen van hondenrassen waarbij erfelijke heupdysplasie veel voorkwam, worden alleen nog honden gebruikt voor de fokkerij waarvan de röntgenfoto’s geen HD-symptomen vertonen. Deze röntgenfoto’s worden gemaakt door dierenartsen die een overeenkomst hebben met de Raad van Beheer. Maar honden met HD-genen kunnen soms gezonde heupen hebben, daarom kunnen de resultaten van het röntgenonderzoek niet garanderen dat de hond geen HD-genen doorgeeft. De zeer kritische beoordeling van de röntgenfoto’s wat betreft de gezondheid van de heup, heeft wel aangetoond dat dit de heupdysplasie bij hondenrassen aanzienlijk vermindert.

 

Combinatie van factoren

Of heupdysplasie zich ontwikkelt door de genetische aanleg en hoe ernstig de ziekte voor de hond zal zijn, hangt ook af van de voeding en de overige verzorging van het dier. Inmiddels is bekend dat overgewicht en onevenwichtige voeding, misvormingen en gewrichtsveranderingen kunnen verergeren. En ook overbelasting van het gewricht, bijvoorbeeld door te lange wandelingen in de puppytijd, kan heupdysplasie in de hand werken. Het verloop en de ernst van HD hangt af van veel verschillende factoren, daarom wordt het ook wel een multifactoriële ziekte genoemd.

 

Tijdige diagnose is een must

Hoe eerder heupdysplasie wordt herkend, hoe meer mogelijkheden er kunnen zijn om ernstige gevolgen te voorkomen of te vertragen. Daarom is het verstandig om puppy’s met een hoog erfelijk risico op heupdysplasie, al in een vroeg stadium een orthopedisch onderzoek te laten ondergaan. En vanaf de leeftijd van zestien weken kan er een speciale röntgenprocedure, de Penn Hip-procedure, worden ingezet om te bepalen of de heupkop loszit.

Bij sommige puppy’s is de losheid van de heupen al zo heftig dat ze al symptomen vertonen. Deze pups hebben een onstabiele manier van lopen, wiegen hun bekken heen en weer, en kunnen zelfs waggelen. Wat ook opvalt is dat deze kleintjes sneller klaar zijn met spelen dan hun gezonde leeftijdsgenoten en soms een pijnlijke of gevoelige achterhand hebben.

 

Kenmerken heupartrose

Vaak wordt HD alleen gedetecteerd bij volwassen honden die al pijnlijke heupartrose hebben ontwikkeld. Aangetaste viervoeters vertonen de volgende symptomen:

• Het zetten van kortere stappen;
• Kreupelheid;
• Een huppelende gang wanneer ze sneller bewegen,
• Sommige beweging zoals traplopen of springen gaan moeizaam, zijn pijnlijk of kan de hond helemaal niet meer uitvoeren.

 

Röntgenfoto’s

Wordt HD vermoed? Dan zal de dierenarts dezelfde röntgenfoto’s maken die zijn voorgeschreven voor fokhonden. Op de beelden kan hij zien of er daadwerkelijk sprake is van heupdysplasie bij de hond en welke veranderingen er zijn opgetreden in de aangetaste gewrichten en de betrokken botten. Het is soms verbazingwekkend hoe een hond ondanks ernstige gewrichtsveranderingen op zijn röntgenfoto’s nauwelijks pijn lijkt te hebben, terwijl een ander dier aanzienlijk ongemak en pijn heeft met veel minder schade.

 

 

Therapie als vast onderdeel van de behandeling

Helaas kan artrose niet worden genezen. De therapie voor deze gewrichtsschade bij je hond is dan ook gericht op het verlichten van de pijn en ontsteking en het zoveel mogelijk behouden van mobiliteit. Daarmee kan een hond alsnog een goed leven hebben, wel moet het verloop en ernst van klachten goed in de gaten gehouden worden. Bovendien kan de therapie meestal alleen goed werken wanneer deze gecombineerd wordt met medicatie, een uitgebalanceerd dieet en aangepaste lichaamsbeweging.

 

Operatie Pup

Wanneer bij jonge pups met HD blijkt dat ze nog geen artrose hebben ontwikkeld, dan zijn corrigerende operaties mogelijk tot een leeftijd van zo’n tien maanden. De heup wordt hierbij zodanig gecorrigeerd dat de kans op langdurige schade aanzienlijk verkleind kan worden. De hond heeft dan een goede kans om symptoomvrij te blijven. Symptoomvrije honden kunnen alleen nog steeds HD doorgeven en mogen daarom niet voor de fokkerij worden ingezet. En ook wanneer een operatie in individuele gevallen niet zinvol lijkt, is het goed om heupdysplasie vroegtijdig op te sporen. Je kunt dan de verslechtering tegengaan door gerichte voeding en passende training te geven.

 

Andere operaties

Heeft volwassen hond ondanks de therapie pijn? Dan kan een operatie overwogen worden. Met inbegrip van het gebruik van een kunstheupgewricht zijn er momenteel acht verschillende chirurgische methoden, waarvan sommige alleen nuttig zijn bij zeer jonge honden. Twee veel gebruikte operatieve methoden bij heupdysplasie zijn de Fermurhals Resectie en het plaatsen van een kunstheup.

Femurkop hals resectie
Bij de femurkop hals resectie verwijdert de chirurg de kop en de hals van het dijbeen. Het dijbeen en het bekken zijn dan slechts door bindweefsel met elkaar verbonden. De operatie, die alleen bij kleinere honden plaatsvindt, is dikwijls minder succesvol dan het gebruik van een kunstheupgewricht.

Kunstheupgewricht
In veel gevallen van ernstige HD is het kunstheupgewricht de beste medische oplossing. De procedure kan behoorlijk pittig zijn. Complicaties kunnen optreden tijdens zowel de ingreep als de herstelperiode, maar zijn zeldzaam. In ongeveer negentig procent van de gevallen gaat alles goed en kan de hond weer pijnloos bewegen.

 

Medicatie voor artrose

Veel honden met heupdysplasie lijken te veranderen wanneer ze voor het eerst pijnstillers krijgen. Ze zijn ontspannen, alsof ze bevrijd zijn, hebben een veel beter humeur en genieten weer van bewegen. De pijnmedicatie die bij de aandoening wordt gebruikt, remt ook ontstekingsprocessen af en vertraagt zo de ontwikkeling van gewrichtsproblemen in de heup. Helaas kan deze medicatie ook bijwerkingen veroorzaken, vooral maagproblemen. Dit gebeurt meestal pas na een lange gebruiksperiode. Een goede voeding en passende training helpen om de dosis pijnmedicatie – en daarmee ook het risico op bijwerkingen –  zo laag mogelijk te houden.

 

Tips om gewrichtsproblemen zoveel mogelijk te voorkomen

Heupdysplasie is niet altijd te voorkomen, zeker door de erfelijkheidsfactor. Toch kun je als baasje er wel alles aan doen om overbelasting van gewrichten bij je hond zoveel mogelijk te voorkomen:

• Houd je bij een puppy aan de voorgeschreven maximale wandeltijd.
• Bouw bij volwassen honden sporten en langere wandelingen stapsgewijs op.
• Voorkom overgewicht bij je hond met voldoende beweging, de juiste porties voer en verantwoorde snacks die je met mate geeft;
• Voedingssupplementen zoals omega 3-vetzuren of kraakbeenbeschermers kunnen de symptomen van artrose helpen verlichten. Vraag wel eerst advies aan een dierenarts voordat je deze aan je hond geeft.
• Wacht niet af wanneer je hond een blessure oploopt, contacteer de dierenarts en laat hem de situatie beoordelen.