De infectieziekte Leishmaniose wordt bij honden veroorzaakt door een eencellige parasiet: De Leishmania Donovani. Deze wordt overgebracht via zandvliegen in onder andere het Middellandse Zeegbied. Na besmetting kan je hond ernstig ziek worden en zijn leven lang klachten houden of er zelfs aan overlijden.
Bron: Medisch Centrum voor Dieren, DierenDokters, Anicura, RIVM, Protect Our future Too, Hart voor Dieren Magazine
Zandvlieg brengt Leishmania bij honden
De zandvlieg is de vector (overbrenger) van de Leishmania Donovani, voor onder meer honden, ratten en mensen. De vliegt raakt zelf met de parasiet besmet wanneer hij een dier of mens steekt die hem al bij zich draagt. Zandvliegen zijn bloedetende insecten, zoals bijvoorbeeld ook de mug, en zullen keer op keer dier of mens bijten om aan hun voedsel te komen. Een bijkomend nadeel is dat hij hiermee gemakkelijk ziekteverwekkers overbrengt.
Via deze weg vinden de meeste besmettingen bij honden plaats. In risicogebieden kunnen viervoeters de ziekte ook oplopen via een bloedtransfusie of bloedcontact met een soortgenoot.
Verder wordt onderzocht of teken en vlooien mogelijk ook bij kunnen dragen aan de verspreiding van Leishmania, maar daar zijn nog bewijzen voor gevonden.
Waar komen Leishmania en zandvliegen voor?
In de gebieden waar zowel Leishmania als zandvliegen voorkomen, lopen honden risico op de ziekte:
- Middellandse zeegebied
- Regio’s in Azië
- Delen van Zuid-Amerika
Dit zijn de zogeheten risicogebieden waar de zandvlieg de voorkeur geeft aan stukken land met veel water. Hij is vooral actief rond zonsopkomst en –ondergang.
Leishmania in Nederland en België
In Nederland en België komen zandvliegen niet voor, hier zijn de gemiddelde buitentemperaturen (nog) te laag. Toch zijn er ook in deze landen wel honden met Leishmania te vinden. Zij hebben de ziekte opgelopen toen ze met hun baasje in een risicogebied op vakantie waren, of daar nog leefden voordat ze geadopteerd werden. In beide gevallen is blijvende alertheid belangrijk, omdat de Leishmania ook heel lang na de besmetting actief kan worden.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Prikplek
Op de plek waar de hond gebeten is door een zandvlieg ontstaan vaak rode bultjes of zweertjes. Die verdwijnen na verloop van tijd vanzelf weer en blijven daardoor vaak onopgemerkt. Zandvliegen bijten viervoeters vooral in oorschelpen, neus en buik.
Wat gebeurt er na de besmetting?
Niet iedere hond die de parasiet Leishmania Donovani oploopt, wordt daadwerkelijk ziek. Het afweersysteem en eventueel eerder opgebouwde antistoffen spelen een grote rol. Wanneer een viervoeter de ziekte ontwikkelt, is behandeling goed mogelijk als de ziekte tijdig ontdekt wordt, maar volledige genezing helaas niet. Een gedeelte van de honden met Leishmania zal hieraan overlijden.
Symptomen
Welke symptomen een hond krijgt bij Leishmaniose verschilt en is ook afhankelijk van hoe snel er ingegrepen wordt. Naarmate behandeling uitblijft zullen de klachten toenemen, zowel in ernst als in verspreiding over het lichaam. De mogelijke ziekteverschijnselen:
- verminderde eetlust
- gewichtsverlies
- verminderde conditie, zwakte, lusteloosheid
- haaruitval bij ogen, snuit en oorpunten
- diarree en braken
- vergrote lymfeknopen
- huidklachten
- wondjes genezen traag
- nagels verharden/ verdikken en hebben versnelde uitgroei
- interne bloedingen
- ontsteking ogen, nieren en gewrichten
- vergrote milt
- neurologische klachten
Deze klachten kunnen ook wijzen op andere gezondheidsproblemen, maar zijn altijd een reden om de dierenarts te bellen.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Hoe weet de dierenarts dat het om Leishmania gaat?
De arts zal eerst vragen naar de klachten die de hond ervaart en vervolgens willen weten in welke landen de hond afgelopen jaren is geweest. Op die manier zal hij het risicoprofiel bepalen. Vervolgens kan de arts via verschillende onderzoeken Leishmania aantonen:
- Immunofluorescentie afweerstoffentest
- Biopten lymfeknopen en beenmerg
- Polymerase Chain Reaction (PCR) test
Behandeling
Voor de behandeling van Leishmaniose bij honden zijn verschillende medicatie beschikbaar, deze worden als kuur gegeven. Je dierenarts zal samen met de baas bepalen welk medicijn het best bij het dier past. Verder zal symptoombestrijding toegepast worden om de klachten bij een hond te verzachten
De kuur zal de parasiet bestrijden, maar kan deze niet uitroeien. Met de juiste behandeling verdwijnen de klachten daardoor wel, maar is de kans op terugkeer van de symptomen groot. Als een hond eenmaal klachtenvrij is, is het advies hem na 3 maanden weer te controleren en vervolgens om de 6 maanden.
Als je hond Leishmania heeft
Wanneer blijkt dat je hond Leishmania heeft, is dat een hele schok voor jou als baas. Toch ben je niet machteloos en kun je je viervoeter helpen:
- Zorg voor voldoende rust en dagelijkse structuur;
- Ondersteun het afweersysteem met de juiste voeding, overleg met je dierenarts welke keuze je hierin het best kunt maken;
- Voorkom stress zoveel mogelijk voor je hond.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Bescherm honden tegen Leishmania
Je geeft je hond de beste bescherming tegen Leishmania door hem niet mee te nemen naar risicogebieden.
Als je hond wel meegaat of je bijvoorbeeld naar zo’n gebied verhuist, houd je zandvliegen zoveel mogelijk op afstand. Hiervoor zijn verschillende insectwerende middelen voor honden verkrijgbaar bij dierenartsen en -speciaalzaken. Houd je viervoeter bij voorkeur binnen tijdens zonsopkomst en –ondergang, en zorg voor horren bij ramen en deuren.
Ook is er tegenwoordig een vaccin tegen Leishmaniose beschikbaar, waarvan de eerste onderzoeksresultaten bij de producent hoopvol zijn. De werking van het middel is echter nog niet onafhankelijk getest.
Adoptie honden uit risicogebieden
Als je een hond uit een risicogebied adopteert, houd er dan rekening mee dat besmet kan zijn met Leishmania, ook als hij niet ziek is. Als je viervoeter klachtenvrij is, blijf je – gezien de lange incubatietijd – de komende jaren alert op mogelijke symptomen van de ziekte. Bij twijfel overleg je met een dierenarts.
Leishmaniasis bij mensen
Ook mensen kunnen in risicogebieden de ziekte Leishmaniasis oplopen door een steek van de zandvlieg. Bij gezonde volwassenen zal het immuunsysteem de ziekte vaak zelf overwinnen, zij blijven vrij van klachten. Met name voor kinderen of volwassenen met een verzwakte afweersysteem, kan de ziekte gevaarlijk zijn.
De ziekte kan niet door honden aan mensen worden overgedragen.
Meer informatie over Leishmaniasis bij mensen
