Katten kunnen graanvrij gevoerd worden, maar dit is alleen in uitzonderlijke gevallen nodig. Bij gezonde katten blijkt een graanvrij dieet geen gezondheidsvoordelen te bieden. Tijd om kattenvoer, granen en gluten eens onder de loep te nemen.
Populariteit graanvrij kattenvoer
Steeds vaker wordt er reclame gemaakt voor graanvrij kattenvoer. Fabrikanten beweren dat voedsel zonder granen beter verteerbaar is voor katten. De stofwisseling van katten zou afhankelijk zijn van de aanvoer van dierlijke eiwitten en de dieren hebben moeite met het verteren van koolhydraten.
Een ander argument dat dikwijls voorbij komt, is dat katten in het wild heel weinig plantaardig voedsel eten en dus ook nauwelijks granen. Verder wordt er verwezen naar de gluten in sommige granen, waarvan wordt gezegd dat ze allergieën en stofwisselingsziekten kunnen veroorzaken.
Dieper inzoomen
Veel van de motivaties voor graanvrij kattenvoer lijken op het eerste gezicht plausibel, maar het is de moeite waard ze één voor één te bespreken. Want, zoals zo vaak is de beste oplossing de gulden middenweg. Maar allereerst is het handig om te achterhalen wat granen en gluten precies zijn.
Wat zijn granen?
Granen zijn gecultiveerde vormen van zoete grassen. De zaden, d.w.z. de korrels van het graan, worden gebruikt. De paraplu ‘granen’ omvat veel verschillende soorten. Tarwe, rogge en haver zijn de bekendste, maar maïs, rijst en gierst zijn ook granen. Terwijl boekweit bijvoorbeeld geen graan is maar een kruid uit de duizendknoopfamilie. Granen leveren veel zetmeel als voedingsmiddel en vezels als volkoren product. Het bevat ook waardevolle eiwitten, mineralen, vitamines en sporenelementen. Vooral tarwe is erg eiwitrijk.
Wat zijn gluten en kunnen katten ertegen?
Gluten is een mengsel van verschillende eiwitten dat vooral voorkomt in tarwe, maar bijvoorbeeld ook in rogge en gerst. Granen zoals rijst, maïs of gierst bevatten daarentegen geen gluten. Ongeveer 1% van de mensen lijdt aan een zogeheten glutenintolerantie. Wanneer deze mensen gluten eten, reageren ze met hevige buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree. Glutenintolerantie komt zeer zelden voor bij bepaalde hondenrassen, zoals de Ierse Setter. Tot nu toe is er geen glutenintolerantie aangetroffen bij katten.
Waar zouden huiskatten voor kiezen?
Wilde katachtigen voeden zich voornamelijk met kleine zoogdieren, reptielen, vogels en insecten. Ze eten meestal alleen plantaardig voedsel als ‘bijgerecht’. Het vleesrijke dieet van de wilde kat bestaat daardoor uit ongeveer 52% eiwit, 46% vet en slechts 2% koolhydraten. Interessant is echter dat deze voedingssamenstelling niet overeenkomt met de voorkeuren van huiskatten. In onderzoeken waarbij huiskatten mochten kiezen tussen maaltijden van verschillende samenstellingen, kozen ze voor vetarme maaltijden met een veel hoger koolhydraatgehalte. Het favoriete voedsel bevatte net zoveel eiwitten als het dieet van hun wilde familieleden, maar slechts 36% vet en maar liefst 12% koolhydraten.
Kan een kat graan verteren?
Onbewerkte granen zijn onverteerbaar voor katten. Granen waarvan de voedingsstoffen door malen, koken of andere bereidingen zijn afgebroken, kunnen (met mate) prima door de dieren worden verteerd. Dit geldt ook voor de koolhydraten in granen; zij vormen zelfs een heel goede energiebron voor katten. Kattenvoer moet echter wel voor meer dan de helft uit eiwitten bestaan en koolhydraten vormen slechts het kleinste deel van de ingrediënten. Katten zijn immers nog altijd jagers die een behoorlijke portie dierlijke eiwitten nodig hebben.
Veroorzaakt graanzetmeel suikerziekte bij katten?
Zetmeelrijke maaltijden zorgen ervoor dat de bloedsuikerspiegel snel stijgt en even snel weer daalt. Dit kan schadelijk zijn voor katten met diabetes mellitus (suikerziekte) omdat ze het hormoon insuline missen, dat de bloedsuikerspiegel effectief reguleert. Katten met diabetes moeten daarom een zetmeelarm dieet krijgen.
Graankorrels zijn echter niet alleen gemaakt van zetmeel. De vezels in granen kunnen zelfs de bloedsuikerspiegel stabiliseren. Het is niet duidelijk of gezonde katten die jarenlang zetmeelrijke maaltijden krijgen, meer kans hebben op diabetes dan dieren die nauwelijks koolhydraten eten. Tot nu toe is er geen verband gevonden tussen het koolhydraatgehalte van kattenvoeding en het risico op diabetes bij gezonde katten. Deskundigen zijn het er echter wel over eens dat overgewicht het risico op diabetes bij katten aanzienlijk verhoogt.
Graanallergieën bij katten
Allergieën zijn storingen van het immuunsysteem, waarbij het afweersysteem van de kat reageert op onschadelijke stoffen, zoals bepaalde eiwitten in voedsel. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld huidontstekingen, jeuk en diarree ontstaan. Tot deze eiwitten behoren ook eiwitten uit granen, in het bijzonder die uit tarwe. Maar dergelijke allergieën voor graaneiwitten zijn zeldzaam bij katten in vergelijking met allergieën voor dierlijke eiwitten. Ongeveer drie keer meer katten zijn allergisch voor vis en bijna vijf keer meer katten zijn allergisch voor rundvlees dan voor granen.
Het hoeft niet altijd alleen maar vlees te zijn
Katten zijn prooi-eters en ze zijn absoluut afhankelijk van dierlijk voedsel. Niettemin kan het dieet van gezonde katten worden verrijkt met plantaardig voedsel en hoeft niet graanvrij te zijn. Als de kat niet allergisch is voor granen en geen diabetes heeft, zijn graanproducten uitstekende energiebronnen met waardevolle voedingsstoffen.
Voedingsvezels, die alleen in plantaardig voedsel worden aangetroffen, ondersteunen daarnaast de spijsvertering en helpen katten om een gezond gewicht te behouden. Ze worden namelijk bijna volledig worden uitgescheiden – wat betekent dat ze vrijwel geen calorieën bevatten – terwijl ze toch een comfortabel gevoel van verzadiging geven.
Bron: Dit artikel verscheen in Hart voor Dieren magazine 04
