Katten maken ons vaak aan het lachen met hun malle gedrag. Maar achter staartjagen en dergelijke acties schuilt vaak een ernstig probleem: dwangmatig gedrag.
Dwangmatig gedrag of dwangstoornissen uiten zich bij katten – net als bij mensen – als een serie van herhalende en dwangmatige gedragingen. Sommige van deze gedragingen zijn heel typerend voor katten, zoals het poetsen van het vachtje of het miauwen als communicatiemiddel. Als ze echter repetitief en dwangmatig worden, moet je op zoek gaan naar oorzaken en triggers – onder geen
enkel beding moet je het afdoen als een ‘schattig’ trekje. Lees hier meer over de meest voorkomende dwangstoornissen bij katten.
Stress als oorzaak nr. 1
De oorzaken van dwangmatig gedrag zijn talrijk. Pijn, angst, stress, agressie, frustratie, verveling, een onvoldoende prikkelende omgeving, pesten – dit zijn slechts enkele voorbeelden van wat een kat probeert te compenseren met dwangmatig, geritualiseerd gedrag. Aan het begin van de speurtocht staat altijd een bezoekje aan de dierenarts, die eventuele lichamelijke problemen kan aantonen. Als zijn onderzoeken zonder bevindingen blijven, kun je uitgaan van een psychologische oorzaak. Het zoeken naar stressoren (vanuit het oogpunt van de kat) in de leefomgeving kan een langdurige onderneming zijn. Als je vastloopt, is het raadzaam om een dierenpsycholoog te raadplegen.
Overdreven wassen
Wanneer de drang om zich te wassen van de kat het overneemt, spreken we van een gedragsstoornis – psychogene alopecia. De kat poetst zichzelf dwangmatig: kale plekken en ontsteking van de huid kunnen optreden, vooral op de buik, onderrug en achterpoten. De diagnose wordt meestal gesteld wanneer alle andere oorzaken, zoals vlooienbesmetting of voedselallergie, zijn uitgesloten. Psychogene alopecia wordt vaak veroorzaakt door stress of cognitieve conflicten. Dit laatste betekent dat de kat twee elkaar uitsluitende dingen wil doen – en dan overspronggedrag zoals schoonmaken vertoont als een soort kortsluitingreactie.
Opmerkelijke fetisj: pica
Pica is de wetenschappelijke naam voor de zucht naar het consumeren van niet-eetbare dingen: de kat eet opzettelijk dingen die hij niet kan verteren, bijvoorbeeld plastic en tissues. Dit gedrag wordt vaker gezien bij de Siamees, die een voorliefde heeft voor wol. Maar ook rasloze katten kunnen bizarre eetgewoonten ontwikkelen. Vooral binnenkatten worden getroffen door pica. Een theorie is dat katten door een onvoldoende prikkelende omgeving – dus uit pure verveling – gaan kauwen op onverteerbare zaken en deze uiteindelijk ook opeten.
Continu miauwen
Katten miauwen vooral wanneer ze met mensen communiceren. Ze leren heel snel hoe en op welke toonhoogte wij reageren. Het is geen wonder dat continu miauwen meestal een roep om aandacht is. Onze reactie op nachtelijke miauwpartijen – of die nu positief of negatief is – wordt door de kat altijd als een bevestiging gezien. Mogelijke lichamelijke oorzaken van continu miauwen zijn pijn, dementie en hyperthyreoïdie. Ga daarom altijd eerst naar de dierenarts.
Staartjagen
Een trillende staart is een perfecte prooi, vooral voor verveelde katten. Het dwangmatig achterna jagen van de staart wordt echter waargenomen bij het feline hyperesthesie syndroom (FHS), ook wel ‘rolling skin syndrome’ genoemd. Katten met dit syndroom reageren op interne en externe prikkels met krampen, huidtrekkingen, paniekerig rondrennen en/of staartjagen. Naast lichamelijke aandoeningen, chronische ontstekingen en infecties worden ook verschillende vormen van epilepsie en psychologische oorzaken in overweging genomen als veroorzaker. Chronische stress is bijna altijd een trigger of een versterkende factor in het klinische beeld.
TIP
Dwangmatig gedrag moet je nooit bestraffen en ook niet positief versterken. Beter kun je je kat afleiden voordat het een gewoonte wordt, bijvoorbeeld door te spelen.
Dit artikel verscheen in Hart voor Dieren magazine
