Dr. Jane Goodall over de wereld na corona: “We moeten beter omgaan met de natuur nu het nog kan.” Een interview met deze wereldberoemde etholoog en natuurbeschermer waarin ze haar gedachten over de wereld na COVID-19 met ons deelt.

 

De boodschap van Goodall: “We hebben dit onszelf op de hals gehaald.”

De huidige pandemie heeft de hele wereld getroffen. Het heeft veel leed en verlies van mensenlevens en banen gekost. Maar we hebben het onszelf op de hals gehaald, dat realiseren we ons steeds meer. Ons gebrek aan respect voor de natuur heeft de pandemie veroorzaakt. We verwoesten steeds meer leefgebieden en dringen steeds dieper de wildernis binnen. We dwingen wilde dieren om contact met ons te maken. We doden ze en verhandelen hen of hun lichaamsdelen, vaak illegaal.

En waarvoor? Om er zelf beter van te worden. Als voedsel, medicijnen, kleren of als exotische huisdieren verdienen we geld aan ze. Hierdoor maken we het wel heel makkelijk voor een bacterie of een virus om op ons over te springen en een nieuwe zoönose te creëren.

 

Zoönosen

COVID-19 is, net als SARS, waarschijnlijk begonnen als een virus op een wildlife markt in China. Het virus sprong hier over op een mens. Zo kwamen HIV-1 en HIV-2 origineel van chimpansees op bushmeat markten in Centraal-Afrika. En zo stammen veel andere zoönosen uit de afschuwelijke omstandigheden die worden gecreëerd door de bio-industrie. Denk maar aan de miljarden dieren die opeen gepropt zitten in megastallen. Niet gek dat inmiddels blijkt, dat 75% van alle nieuwe ziektes onder mensen zoönosen zijn.

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

 

 

Dieren hebben gevoelens

Los van de zoönosen is het belangrijk dat we erkennen dat alle dieren, wilde dieren net zo goed als boerderijdieren, individuele wezens zijn die gevoelens als angst, wanhoop en pijn ervaren. En toch behandelen we ze als dingen. De schaal waarop ze lijden is onvoorstelbaar. Daarbij moeten we de ook de dieren die we gebruiken voor het ontwikkelen van medicijnen en vaccinaties niet vergeten. Zij worden ingezet om ziektes onder mensen te bestrijden die ons eigen wanbeleid met dieren zijn veroorzaakt.

 

Ernstige bedreigingen

Hoe erg de huidige pandemie ook is, er zijn twee veel ergere zaken die onze planeet bedreigen: klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. Deze twee rampen die ons boven het hoofd hangen, zijn wederom het resultaat aan respect voor de natuur. En ook deze rampen worden al heel lang voorspeld door wetenschappers. Hadden we maar geluisterd naar hun waarschuwingen…

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

 

Onderdeel van de natuur

Het is nu nog meer dan voorheen van belang dat we ons realiseren dat we als mensen deel uitmaken van de natuur, en er niet boven staan. Sterker nog: we zijn van de natuur afhankelijk voor voedsel, water en schone lust. Kortom, we hebben een gezond ecosysteem nodig.

In de regenwouden van Gombe in Tanzania heb ik jaren het gedrag van chimpansees bestudeerd. Daar ontdekte ik hoe alle planten en dieren een rol spelen in een complexere samenhang, namelijk de biodiversiteit van het woud. Voor ons lijkt het misschien onbelangrijk als er een diersoort uitsterft, maar het kan zijn dat die soort juist het voedsel van een andere diersoort is die hierdoor vervolgens ook verdwijnt. Als er maar genoeg soorten uitsterven, zakt het hele ecosysteem in elkaar, met alle gevolgen van dien.

 

Duurzaamheid is een must

Het wordt steeds duidelijker dat we een andere manier van omgaan met de natuur en een duurzame economie moeten ontwikkelen. We moeten af van de absurde gedachte dat er oneindig misbruik gemaakt kan worden van de natuur op een planeet die qua natuur gewoon eindig is.

 

Het is nog niet te laat

De krachten achter het misbruik van de natuur zijn helaas enorm sterk. Denk hierbij aan leiders, regeringen en de zakenwereld, zij gaan voor korte termijn en willen steeds meer macht, meer geld verdienen en ze geven niets om de bescherming van de natuur. Dit maakt dat het zo belangrijk is dat wij, degenen die wel om natuurbehoud geven, elkaar opzoeken en actie ondernemen om dingen te veranderen. Er zijn ook mensen die denken dat het daarvoor te laat is, dat we gedoemd zijn om uit te sterven en de planeet met ons. Maar ik en veel anderen geloven dat er nog een beetje tijd is om te handelen zodat we tenminste klimaatverandering en het verlies van biodiversiteit af kunnen remmen. Maar de tijd is krap, we moeten nú iets doen!

 

Tekst gaat verder onder afbeelding

 

Stappen ondernemen

Er zijn een aantal stappen die we moeten zetten:

• Stap 1: we moeten onze niet-duurzame manier van leven aanpassen. We moeten af van het pure materialisme en de verkwisting.
• Stap 2: we moeten een einde maken aan armoede, want arme mensen verwoesten de natuur omdat ze geen andere keuze hebben. Ze kappen bomen om land te kunnen bewerken voor hun voedsel, alleen maar om te kunnen overleven. In stedelijke gebieden kopen arme mensen het goedkoopste junkfood dat ze maar kunnen krijgen, ook omdat ze geen keuze hebben. Ze hebben niet de luxe om zich te kunnen afvragen of het voedsel goedkoop is omdat er oneerlijke werkomstandigheden achter zitten en of het dier- of natuuronvriendelijk is geproduceerd.
• Stap 3: we moeten nadenken over de groei van de wereldbevolking, hoe lastig dit onderwerp ook is om aan te snijden. We zijn nu eenmaal al met meer dan zeven miljard en op sommige plekken op aarde worden natuurlijke hulpbronnen sneller uitgeput dan de natuur ze weer kan aanvullen. De verwachting is dat we rond 2050 al met bijna 10 miljard de aarde zullen bevolken. Wat zal er gebeuren als we gewoon doorgaan op de oude manier?

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

 

Goed nieuws

Het enige verschil tussen ons en andere dieren is de explosieve groei van ons intellect. Dit maakt het des te absurder dat we onze planeet, ons thuis, aan het verwoesten zijn. We mogen slim zijn, maar we zouden er goed aan doen om de wijsheid van sommige inheemse volken te gebruiken, die als bewaarder en beschermers van de natuurlijk wereld handelen. Het goede nieuws is dat er een manier is om uit deze benarde situatie te komen. Er zijn allerlei programma’s ontwikkeld om arme mensen te helpen hun situatie aanzienlijk te verbeteren.

 

Eigen ervaring

Uit eigen ervaring weet ik dat deze programma’s een verschil kunnen maken. Eind jaren tachtig vloog ik over in het piepkleine Gombe Nationaal Park, dat ooit onderdeel was van een enorm rijk natuurgebied dat zich uitstrekte van de oost- naar de westkust van Afrika. Nu was het een eilandje in een zee van stof. Er woonden te veel mensen om van het land te kunnen leven. Toen realiseerde ik me: als we deze mensen niet helpen, kunnen we het redden van chimpansees of welke diersoort dan ook wel vergeten.

 

Samenwerking met de dorpelingen

Met Jane Goodall Instituut zijn we toen begonnen met natuurbehoud door de gemeenschap. We zijn begonnen met het weer vruchtbaar maken van het land in samenwerking met de dorpelingen. Verder gaven we beurzen aan meisjes om een gedegen opleiding te volgen, we zorgen voor microleningen waarmee mensen hun eigen natuurvriendelijke en duurzame zaak mee konden starten. En we hebben dorpelingen geleerd hoe ze met hun smartphones de gezondheid van hun bossen en reservaten kunnen monitoren.

 

Resultaat

In Gombe is nu vrijwel de hele chimpanseepopulatie van Tanzania te vinden. De mensen daar hebben geleerd dat natuurbehoud niet alleen is om dieren te beschermen, maar dat het ook hun eigen toekomst kan veiligstellen. Ze zijn afhankelijk van de natuur en inmiddels zijn ze onze partners in natuurbehoud geworden.

 

Onderwijs

Onderwijs is ook een belangrijk onderdeel. Als kinderen niet leren om beter voor onze planeet te zorgen dan wij tot nu toe hebben gedaan, zijn al onze inspanningen voor niet geweest. Mijn mening is dan ook dat natuurbehoud een verplicht vak zou moeten worden in het lesprogramma. Voor kleine kinderen is kennismaken met de natuur ook heel belangrijk. Als je nooit buiten komt leer je de natuur niet kennen, leer je niet om ervan te houden te begrijpen hoe belangrijk het is om deze te beschermen.

 

Roots & Shoots

Wij hebben daarvoor het ‘Roots & Shoots’ programma ontwikkeld. Dit programma loopt al in zo’n 120 landen. De energie, passe en toewijzing van de jeugd zijn voor mij de grootste reden om nog hoop te hebben voor deze aarde. Kinderen kunnen de wereld veranderen. Sterker nog, dat doen ze al! Zo hebben kinderen via onze programma’s geleerd om nu, als volwassenen, de belangrijkste waarde elke dag opnieuw in de praktijk te brengen, namelijk respect voor mensen dieren en het milieu.

 

Nog meer hoop

Een andere reden voor hoop zijn de projecten om bomen te planten en bossen en natuurgebieden te herstellen met al hun rijkdom aan biodiversiteit. Ook werken er veel groepen aan het opruimen van de oceanen. Oceanen en bossen nemen koolstofdioxide op en helpen om het klimaat en regenval te reguleren. Hun taak is enorm belangrijk. Mensen realiseren zich ook steeds meer wat het verwoestende effect is van de industriële landbouw en bio-industrie op het milieu.

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Meer investeren

Maar, er moet meer geld worden geïnvesteerd in het samenwerken met de natuur en dan in het tegenwerken van de natuur. We moeten af van genetisch gemodificeerd voedsel en monoculturen. Kleine boerderijen, herstellende landbouw, het verbieden van het gebruik van pesticiden, herbiciden en overmatige bemesting zijn de toekomst.

 

Gevolgen van de pandemie

Het effect van COVID-19 is dat nu veel meer mensen wakker zijn geworden en de noodzaak van verandering begrijpen. Maar er is wel eerder veel gepraat door grote organisaties en het heeft niet vaak geleid tot de actie waarop ik had gehoopt. Ik kan alleen maar hopen dat we de dialoog nu gaande houden en dat we van onze ideeën de realiteit maken. De beste manier om iets te veranderen is door onszelf erbij te betrekken. We kunnen we mopperen dat overheden en de zakenwereld dingen produceren die onethisch en milieuonvriendelijk tot stand zijn gekomen, maar wij kunnen ook besluiten om die producten gewoon niet te kopen.

 

Verander de toekomst

Als we zo doorgaan, zullen zoönosen een ‘normaal’ iets gaan worden. Daarom moeten we de wildlife markten sluiten, we moeten de illegale handel in wilde dieren stoppen en de intensieve bio-industrie moet afgeschaft worden. De positieve effecten die we het afgelopen jaar hebben gezien zijn helaas maar tijdelijk. In grote steden konden mensen voor het eerst schone lucht inademen en ’s nachts een sterrenhemel bewonderen in plaats van een vervuilde hemel te zien. De natuur kon even ademhalen.

Maar de meeste mensen lijken gewoon weer terug naar af te willen. Maar we moeten nu bij elkaar komen en dingen veranderen! Samen kunnen we een andere toekomst creëren, anders hebben we geen toekomst meer. We moeten laten zien dat de natuur een kans nodig heeft om zich te herpakken. Ze kan het!

 

Tekst gaat verder onder de afbeelding

 

Dr. Jane Goodall

Dr. Jane Goodall (87), is oprichter van het Jane Goodall Instituut, VN-boodschapper van de vrede en een wereldberoemde etholoog en natuurbeschermer. Ze pleit voor de ethische behandeling van dieren en is een icoon voor miljoenen mensen over de hele wereld. Ze richtte in 1977 het Jane Goodall Instituut op om haar werk om chimpansees te bestuderen en te beschermen voort te zetten en tegelijkertijd de levens van lokale gemeenschappen te verbeteren door middel van onderwijs en training. Sindsdien heeft Jane Goodall Instituur 1,5 miljoen hectare bos behouden, 130 gemeenschappen gesteund en veilige leefgebieden geboden aan meer dan 5.000 chimpansees en gorilla’s. Kijk voor meer informatie op: www.janegoodall.nl