De stijgende temperaturen brengen ongewenste gasten met zich mee. De reuzenteek, ook wel Hyalomma-teek of Middellandse Zee-teek genoemd, is er daar één van. Deze parasiet is groot, snel, achtervolgt en is al een paar keer in ons land opgedoken. Reden genoeg om reuzenteken eens onder de loep te nemen.

 

De reuzenteek in het kort

De Hyalomma-teek is 2 à 3 keer zo groot als de ‘gewone’ schapenteek. Naast zijn grootte en snelle manier van lopen, herken je hem vooral aan zijn gestreepte poten. Zijn romp en kop zijn redelijk egaal van kleur. Van deze reuzeteek zijn er in 2019 in Nederland tenminste 10 exemplaren aangetroffen en experts hebben een sterk vermoeden dat hij zich in de toekomst definitief in Nederland en België zal vestigen.

 

Teken in Nederland en België

Teken zijn spinachtige parasieten. Dat zijn organismes die het bloed van een dier of mens nodig hebben om te overleven. Na hun beet zuigen ze zich vol met het bloed van hun gastheer en laten zich in de meeste gevallen uiteindelijk weer vallen. Teken doorlopen verschillende levensstadia – ei, ,larf, nimf en volwassen teek – waarin ze dikwijls een andere gastheer zoeken. De meeste van deze lastpakken in Nederland en België zijn schapenteken, maar de reuzenteek lijkt dus bezig aan een opmars.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

 

Het gevaar van een tekenbeet algemeen

Een tekenbeet zelf veroorzaakt niet altijd klachten, sommige mensen merken niet eens dat ze gebeten zijn. Toch kunnen teken heel gevaarlijk zijn door de ziekteverwekkers die ze op mens en dier overbrengen. De schapenteek is vooral berucht als drager van het virus dat Lyme bij mensen veroorzaakt. Maar ook bij onze huisdieren kunnen teken voor heel wat ellende zorgen.

Lees verder in tekenziektes bij honden 

 

Leefgebieden Hyalomma-teek

Terug naar de Hyalomma-teek /reuzenteek. Die heeft een voorkeur voor warm weer en komt vooral voor in Noord-Afrika, Azië, het Middellandse Zeegebied en Zuidoost-Europa. Onze winters waren vooralsnog te koud voor de parasiet om te overleven en zich hier definitief te vestigen. Toch komt daar nu verandering in door de stijgende temperaturen. Onder de reuzenteken die in Nederland zijn aangetroffen, bevonden zich ook volwassen exemplaren die hun hele levenscyclus hier hebben kunnen doorlopen. En in Duitsland wordt al gesproken over Hyalomma-teken die daar overwinterd hebben. Kortom; het lijkt erop dat de parasiet er een paar interessante leefgebieden bij heeft gekregen.

 

Hoe is de reuzenteek hier terecht gekomen?

Waarschijnlijk is de reuzenteek in ons land terechtgekomen via trekvogels en geïmporteerde grote grazers die hun gastheer zijn geweest.

 

Het leven van de reuzenteek

Ook de reuzenteek kent drie actieve stadia: larve, nimf en volwassen teek. Toch heeft deze parasiet slechts twee verschillende gastheren nodig. De larven vervellen tot nimf terwijl ze op hun gastheer zitten. Daardoor gebruiken ze als nimf diezelfde gastheer. Hun ´verblijf´ op deze drager kan zelfs 26 dagen duren. Dat maakt dat ze op bijvoorbeeld een trekvogel lange afstanden mee kunnen reizen. Na een paring kan een vrouwtjes teek zo’n 7000 eitjes leggen.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

 

Deze teek jaagt en achtervolgt

Een teek die op je loert en die je – als je aan hem ontsnapt bent – minutenlang en tientallen meters achtervolgt. Het klinkt misschien als het script van een goede sci-fi-film, maar is toch echt wat de Hyalomma-teek kan doen. Waar de schapenteek blind is en zijn gastheer vooral ruikt als deze toevallig langs komt, jaagt de reuzenteek actief op zijn potentiële slachtoffers. Hij kan namelijk wel zien, verstopt zich in de grond en zet de achtervolging in zodra hij een gastheer ziet aankomen.

 

Wie zijn de gastheren?

Theoretisch gezien is ieder zoogdier (dus ook mensen) en iedere vogel interessant voor de reuzenteek. Toch heeft de parasiet wel duidelijke voorkeuren. De larven en nimfen voeden zich vooral met bloed van kleine zoogdieren en vogels. Volwassen vrouwtjes teken zijn eerder geïnteresseerd in het bloed van hoefdieren en soms in dat van een mens. Dit weten de mannetjes ook. Zij beklimmen daarom ook de hoefdieren, niet voor een maaltijd maar om daar met de vrouwtjes te kunnen paren.

 

Welke ziekteverwekkers reizen mee?

De reuzenteek is voor mensen een vector (overdrager) van het Krim-Congovirus wat Krim-Congo hemorragische koorts veroorzaakt. Daarvoor moet het virus al wel in een gebied voorkomen en dat is in Nederland en België nu niet het geval. Ook kan de parasiet Rickettsiae aan de mens overdragen; bacteriën die onder meer vlekkentyfus veroorzaken. Bij paarden kan na een beet van de Hyalloma-teek de ziekte Piroplasmose ontstaan.

 

De tekst gaat verder  onder de afbeelding.

 

Hoe worden ‘nieuwe’ teken gemonitord?

In Nederland wordt de verspreiding van (inheemse) teken en muggen onder meer gemonitord door NVWA. Voor verschillende locaties in Nederland testen ze de aanwezigheid van teken. De parasieten de ze daarbij vangen worden door het RIVM onderzocht op de aanwezigheid van ziekteverwekkers. In België doet onder meer het ITG onderzoek naar inheemse vectoren.

 

Bescherming tegen teken

Bescherm jezelf, gezinsleden en huisdieren tegen de verschillende tekensoorten:

• Vermijd buitengebieden waar veel tekenactiviteit is;
• Bescherm je hond of kat het hele jaar door met een preventief anti-tekenmiddel;
• Draag beschermende kleding tijdens een natuurwandeling en gebruik een insectwerend middel;
• Controleer jezelf, gezinsleden en je huisdieren op teken nadat jullie buiten zijn geweest, ook wanneer dit alleen in de tuin was.
• Als je een teek ontdekt, verwijder je die zo snel mogelijk door hem rechtlijnig, in één keer uit de huid te treken. Hiervoor kun je een pincet, tekentang of –kaart gebruiken.

 

Bron: Protect Our Future Too, RIVM, NVWA, ITG