Konijnen proberen zwakheid en dus ziekte zoveel mogelijk te verbergen. Een zwak dier is immers een makkelijke prooi. Daarom is het belangrijk dat je de eerste tekenen van een konijnenziekte of -aandoening tijdig herkent en je dier laat behandelen door een dierenarts.

De beste bescherming tegen ziekte is een konijnvriendelijke huisvesting, gezonde voeding en een goede hygiëne. Als aan deze criteria wordt voldaan, kunnen konijnen een tevreden leven leiden en gemiddeld acht tot twaalf jaar oud worden. Niettemin kunnen je dieren eens ziek worden of gewond raken. In dit geval is het cruciaal dat je de eerste ziektesymptomen vroegtijdig herkent en onmiddellijk door een dierenarts laat behandelen. De volgende lijst met veel voorkomende ziekten en aandoeningen kan je helpen om de eerste tekenen op tijd te herkennen.

Abcessen

Onder de huid van konijnen kunnen zich abcessen vormen, die herkenbaar en voelbaar zijn als een verdikking. Abcessen worden onder meer veroorzaakt door kleine letsels (bijvoorbeeld door gevechten met soortgenoten) of bacteriën die zijn doorgedrongen in littekens. De bacteriën veroorzaken een purulente ontsteking en vormen met pus gevulde capsules.
Abcessen komen vaak voor in het gebied van nek en kaak. Kaakabcessen worden veelal veroorzaakt door verkeerd uitgelijnde tanden. Extra lange kiezen veroorzaken verwondingen en ontstekingen in de keelholte en uiteindelijk ook abcessen.

De dierenarts kan een abces operatief verwijderen of openmaken. Bij het openmaken wordt het abces opengesneden en de pus verwijderd door deze eruit te drukken. De abcesholte wordt vervolgens dagelijks gespoeld totdat het abces volledig is genezen en droog is. Een behandeling met een antibioticum wordt tegelijkertijd uitgevoerd in overleg met de dierenarts.

 

Aandoeningen van de luchtwegen

De eerste tekenen van ziekte van de luchtwegen zijn onder andere frequent niezen, een loopneus, verminderde eetlust, een zware ademhaling en kortademigheid. Of het konijn verkouden is, of zelfs getroffen door een longontsteking, kan alleen de dierenarts beoordelen. Meestal is een antibioticabehandeling nodig om de dieren te laten herstellen.

Veel voorkomende oorzaken van luchtwegaandoeningen zijn:

• Besmetting door direct contact met een zieke soortgenoot (bijvoorbeeld een nieuwe partner).
• Tocht (het verblijf bevindt zich bijvoorbeeld in een doorgang of direct bij het raam).
• Stress (bijvoorbeeld door een te kleine behuizing, het vervoeren van de konijnen of rusteloosheid onder de soortgenoten).
• Droge verwarmingslucht.
• Slechte hygiëne in het verblijf.

Oogaandoeningen

Konijnen hebben relatief vaak last van oogletsel (hoornvlies, oogbol en ooglid). Een oorzaak hiervan kan bijvoorbeeld rangordegevechten met soortgenoten en zelfs prikkend stro of hooi zijn. Gemeenschappelijke ziekten van het oog omvatten ontsteking van het nasolacrimale kanaal (als gevolg van ziekten en tandheelkundige problemen), abcessen achter de oogbal (veroorzaakt door gebitsproblemen) en opaciteit van het oog (bijvoorbeeld als gevolg van diabetes mellitus of infectie met E. cuniculi).

Een ontsteking van het oog kan worden herkend door het melkachtige, waterige vocht en het plakken van de vacht in het ooggebied. Ook is uitsteeksel of zwelling van het oog een indicatie van een ziekte. Veelal wordt het konijn met een antibioticum in de vorm van druppels, zalf of gel behandeld.

 

Blaas- en nierziekten

De eerste symptomen van blaas- en nierziekten zijn onder andere:

• Frequent urineren
• Pijn bij het urineren (het konijn neemt een schuine positie in of maakt geluid, zoals het knarsen van de tanden)
• Vies/anders geurende urine
• Frequenter likken/schoonmaken van de achterhand.

Mogelijke ziekten zijn bijvoorbeeld een bacteriële infectie van de blaas en/of blaas- en nierstenen. In het geval van een infectie wordt het zieke dier behandeld met antibiotica en een pijnstiller. Het moet warm worden gehouden en veel water drinken. Blaasstenen worden veroorzaakt door een overaanbod aan calcium (bijvoorbeeld te veel droog of veel calcium bevattend voedsel en likstenen) en moeten meestal operatief worden verwijderd

E. Cuniculi (Encephalitozoonose)

Encephalitozoonose is een ziekte met de ziekteverwekker Encephalitozoon cuniculi (E. cuniculi). De ziekteverwekkers komen voornamelijk terecht in het centrale zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg), de nieren (nierfalen en veranderingen in het nierweefsel in de vorm van chronische ontsteking) en het lenskapsel van het oog. Klassieke symptomen van zieke dieren zijn de een kanteling van de kop, verlies van evenwichtsgevoel en/of een verlamming van de achterpoten.

E. cuniculi kan worden vastgesteld door middel van een bloedtest. Ongeveer de helft van alle konijnen die als huisdier gehouden worden, heeft echter antilichamen tegen E. cuniculi en slechts een deel van hen heeft er last van. Omdat de ziekteverwekkers worden uitgescheiden in de ontlasting en urine, kunnen gezonde dieren al snel besmet raken door vervuild strooisel en voer. Bij een vroege behandeling kan de ziekte worden teruggedrongen zodat de dieren asymptomatisch kunnen leven. Sommige konijnen houden echter voor de rest van het leven problemen.

Vacht- en huidveranderingen

De eerste tekenen van een aangetaste huid of vacht:

• Verlies van vacht
• Verkleuring van de vacht
• Roodheid van de huid
• Vorming van roos of korsten
• Jeuk

De belangrijkste oorzaak van huidziekten is een slechte hygiëne in de behuizing. Ook parasitaire ziekten veroorzaakt door mijten, schimmels, luizen en vlooien kunnen een rol spelen.

 

Maag- en darmaandoeningen

Konijnen lijden vaak aan aandoeningen van het maag-darmstelsel. Wanneer ze verstopt zitten, poepen de dieren alleen kleine uitwerpselen uit of helemaal niets meer. De dieren stoppen dan met eten en ze hebben pijn.
Diarree kan worden herkend aan pulpachtige, vloeibare ontlasting en een vies achterwerk.

Veel voorkomende oorzaken van aandoeningen van het maagdarmstelsel zijn:

• Onjuiste voedsel, bijvoorbeeld te vezelarm, te vetrijk of koolhydraatrijk
• Snelle voedselveranderingen
• Gebitsproblemen
• Virale infecties, bacteriën en parasieten (coccidie, wormbesmetting)

 

Myxomatose

Myxomatose wordt veroorzaakt door een leporipoxvirus. Dit virus wordt overgedragen via geïnfecteerde soortgenoten, vervuild voer en insecten (muggen, vlooien). De ziekte treedt voornamelijk op van de lente tot in de herfst. Symptomen van myxomatose zijn zwelling in het hoofdgebied, moeite met slikken en ademen. Gerichte behandeling is niet mogelijk (of alleen in zeer individuele, milde gevallen). Omdat de overlevingskansen minimaal zijn, worden de dieren veelal geëuthanaseerd.

Er is een vaccin tegen de ziekte. Konijnen moeten daarom in het voorjaar (vanaf de vierde levensweek) worden gevaccineerd. Voor de basisbescherming worden konijnen vier weken na de eerste vaccinatie opnieuw gevaccineerd. Daarna vindt de vaccinatie elke zes maanden plaats, of men maakt gebruik van een vaccin dat een jaar lang geldig is.

RHD

RHD (Rabbit Hemorrhagic Disease) is een virale infectieziekte. De ziekteverwekker wordt overgedragen door contact met zieke dieren, vervuild voer, stekende insecten en besmette voorwerpen (schoenen, kleding enz.). Typische symptomen zijn plotselinge apathie, gebrek aan eetlust, kortademigheid, bloederige neusafscheiding en bloederige urine. Meestal verloopt de RHD echter zo snel dat de eigenaar geen symptomen opmerkt. De dieren sterven dan aan interne bloedingen zonder dat men externe veranderingen heeft opgemerkt.

Behandeling van RHD is niet mogelijk, de ziekte is dodelijk. Om deze reden is het belangrijk dat konijnen, zelfs als ze binnen wonen, regelmatig worden gevaccineerd. Voor jonge dieren en dieren die voor de eerste keer zijn gevaccineerd, is een basisimmunisatie zinvol. Bij jonge dieren kan een eerste vaccinatie worden uitgevoerd vanaf de zesde levensweek. Een tweede vaccin wordt ongeveer drie tot vier weken na de eerste vaccinatie gegeven. De enting tegen RHD wordt eenmaal per jaar herhaald.

Tumoren

Gezwellen op het hoofd en/of de nek, in de maag, de baarmoeder, in het gebied rond de geslachtsdelen etc. zijn niet altijd direct herkenbaar voor de eigenaar. Bij toename van de omvang kan er sprake zijn van een abces, maar er kan ook een tumor aanwezig zijn of. Vooral tumoren in de baarmoeder komen vaak voor. Een vergroting van de baarmoeder kan worden waargenomen bij voedsters vanaf de leeftijd van ongeveer vier jaar. Maar ook jongere vrouwtjes worden getroffen door baarmoedertumoren. Ter preventie adviseren sommige dierenartsen de vroege castratie van voedsters.

 

Gebitsaandoeningen

Konijnen hebben vaak last van misvormingen van de snijtanden en/of kiezen. Als de bovenkaak bijvoorbeeld iets is ingekort, bevinden de lagere kaken zich voor de bovenste snijtanden. In deze positie is geen afslijten van de tanden mogelijk, zodat de tanden blijven doorgroeien. In het geval van slechte uitlijning van de kiezen ontwikkelen zich scherpe punten en haken, die leiden tot verwondingen in de mond. Scheef groeiende tanden en haken/punten kunnen door een dierenarts worden afgesneden of afgeslepen.

Tandafwijkingen zijn vaak erfelijk. Maar ook de verkeerde voeding kan gebitsproblemen veroorzaken. Om gebitsaandoeningen te voorkomen, moet je je dieren veel vezelrijk voer aanbieden (veel hooi!), evenals vers voedsel en een klein beetje droogvoer.

De eerste tekenen van gebitsproblemen:

• De dieren eten liever zacht voedsel of stoppen volledig met eten.
• Overmatig kwijlen tijdens het eten.
• Traanogen.
• Algemene tekenen van ongemak en pijn (bijvoorbeeld apathie).

 

 

Foto’s: Shutterstock