Kattennagels zijn klein, maar essentieel om te overleven: het kleine multifunctionele gereedschap aan het einde van kattenpootjes moet gezond worden gehouden. Maar hoe zit zo’n nagel in elkaar en hoe verzorg je deze het beste?
Waarom zijn nagels zo belangrijk voor katten?
Kattennagels zijn echte multifunctionele hulpmiddelen: ze geven de kat steun bij klimmen en bij de jacht kan een prooi niet ontsnappen aan de greep van de klauwen. Ook bij gevechten zijn de nagels het belangrijkste wapen van de kat. De kat gebruikt ze verder om zijn territorium af te bakenen door krassen achter te laten, of hij verbergt zijn uitwerpselen door er met zijn klauwen aarde overheen te krabben. De amputatie van de klauwen (de laatste vingerkootjes van de voorpoten) belemmert de kat bij zijn soort specifieke gedrag, en wordt daarom terecht als dierenmishandeling beschouwd en verboden in de meeste landen. In ieder geval zijn de nagels van de kat zo belangrijk voor hem dat het dier ze elke dag schoonmaakt en verzorgt. Instinctieve nagelverzorging is belangrijk om de klauwen gezond en functioneel te houden. Katten hebben veel minder kans op nagelproblemen dan honden, vooral door die intensieve verzorging.
De opbouw van kattennagels
De klauwen van de kat komen overeen met menselijke vinger- en teennagels, maar hebben een complexere structuur. Het bovenste deel van de klauw is omgeven door een laag huid die goed doorbloed is. Het nagelbed bij de overgang van de normale huid naar de nagel bestaat uit speciale huidcellen die de hoorn vormen voor de nagelzak, waarin de nagel verdwijnt als de kat hem intrekt. De nagelzak beschermt de nagel. Wanneer de kat zijn nagels scherpt, slijpt hij voornamelijk de zachtere hoorn aan de zijkanten en onderkant eraf. De harde hoornlaag bovenop de klauw blijft intact. Zo ontstaat de sikkelachtige, gebogen vorm van de nagel, met de vlijmscherpe onderkant en de dunne, harde punt. Tijdens het voortbewegen worden de nagels met behulp van elastische banden teruggetrokken in een huidzak over het kussenachtige stukje teen. Het terugtrekken van de klauwen is typerend voor katten. Honden kunnen dit niet. De nagels blijven scherp in hun geïntegreerde nagelzakjes. Bovendien maakt het terugtrekken van de nagels het mogelijk om in complete stilte een prooi te benaderen.
Symptomen van nagelproblemen
Katten verbergen gezondheidsproblemen om geen vijanden aan te trekken als een makkelijk slachtoffer. Dit is vooral het geval wanneer hun nagels, hun belangrijkste verdedigingswapens, niet operationeel zijn. Dus als een kat zich terugtrekt en zich ‘opvallend onopvallend’ gedraagt, moeten de alarmbellen gaan rinkelen bij baasjes. Bij nagelproblemen kan men ook constateren dat de kat vaker dan normaal zijn pootjes schoonmaakt, likt en zelfs beknaagt. Soms zie je zwelling, roodheid of verwondingen – maar alleen als de kat zijn nagel uit het huidzakje duwt.
Nagelverwondingen komen het meest voor wanneer de kat zijn nagel ergens in vast heeft gehad. Brandwonden of bevriezing kunnen ook letsel veroorzaken. Bij lichte verwondingen is een pootverband voldoende. Als je nog nooit een pootverband hebt aangebracht, moet je hiervoor zeker professionele hulp zoeken bij de dierenartsenpraktijk, omdat een verkeerd aangebracht verband niet lang meegaat en zelf ergere verwondingen kan veroorzaken. Ernstige verwondingen vragen om een chirurgische behandeling, zodat ze goed kunnen genezen zonder complicaties. Daarnaast is het belangrijk om pijn te verminderen en wondinfectie te voorkomen.
Infecties en ziektes
Direct na verwonding volgen er meestal nagelbedinfecties. Deze worden vooral veroorzaakt door bacteriën of schimmels. In sommige gevallen zit er een auto-immuunziekte genaamd pemphigus foliaceus achter de ontsteking. Naast de nagelbed-ontsteking kan pemphigus foliaceus leiden tot ontsteking van het gezicht, de binnenkant van de oorschelpen en de voetzooltjes. Ontstekingen zijn meestal goed te behandelen met medicijnen. De aandoening van het immuunsysteem die ten grondslag ligt aan pemphigus foliaceus is echter ongeneeslijk. In het beste geval kan de ziekte zo onderdrukt worden dat de dieren een tijdje zonder behandeling kunnen. Terugvallen komt echter vaak voor en dieren moeten hun hele leven worden gecontroleerd om opflakkeringen van symptomen in een vroeg stadium op te sporen.
Extra hulp voor je kat
Gezonde katten verzorgen zelf hun nagels, maar wanneer katten oud en/of ziek worden, kunnen ze wat hulp bij de nagelverzorging gebruiken. Omdat gezonde nagels zo belangrijk zijn voor de kat, moet deze eerst rustig en geduldig worden overtuigd van het feit dat zijn mens de zorg overneemt. Daarom is het het beste om te beginnen met ‘droog oefenen” voordat je de nagelschaar erbij pakt. Tijdens het knuffelen, wanneer de kat lekker ontspannen is, aai je zijn poten en druk je zachtjes op de kussentjes van zijn poten totdat de nagels uit hun zakjes tevoorschijn komen. Wanneer je kat deze handeling normaal is gaan vinden, kun je zijn nagels ook daadwerkelijk gaan knippen. Cruciaal hierbij is dat je een goede, scherpe nagelschaar speciaal voor katten gebruikt, want bot gereedschap of zelfs een nagelschaartje voor mensen knijpt in de nagel en maakt het knippen een pijnlijke of vervelende aangelegenheid.
Veilig knippen
Let er bij het knippen op dat je alleen het puntje van de nagel afknipt, want als je in het ‘leven’ knipt (duidelijk zichtbaar bij witte/doorzichtige nagels) kan er bloedverlies optreden. Bovendien is dat pijnlijk voor de kat. De eerste keren moet je daarom maar heel weinig afknippen totdat je zelfverzekerder bent geworden. Als het bloedt, ziet het er erger uit dan het op het eerste gezicht is. Het bloeden stopt meestal vanzelf na een paar minuten. Als de kat het toestaat, kun je het bloeden sneller stoppen door met een wattenstaafje op de punt van de nagel te drukken.
