Stel je voor: een haai van ruim zes meter lang die zich rustig een weg baant door het koude Noordzeewater. Het klinkt als iets uit een natuurdocumentaire, maar het gebeurde onlangs echt. Voor het eerst is er met zekerheid vastgesteld dat een reuzenhaai langs de Nederlandse kust zwemt.

Deze indrukwekkende verschijning werd opgemerkt dankzij DNA-sporen die onderzoekers aantroffen bij het windmolenpark Hollandse Kust Zuid, gelegen op 18 kilometer van de kust tussen Den Haag en Zandvoort. Het onderzoek, uitgevoerd door Wageningen Universiteit, toonde aan dat er vijf soorten haaien en roggen rondzwemmen bij de 139 turbines van het park, waaronder de reuzenhaai (Cetorhinus maximus), meldt Omroep West.

De reuzenhaai is een vriendelijke reus

De reuzenhaai, met zijn gigantische formaat en brede bek, ziet er misschien angstaanjagend uit, maar is allesbehalve gevaarlijk. Deze zachtaardige oceaanbewoner voedt zich uitsluitend met plankton en kleine visjes. Zwemmend met wijd opengesperde bek filtert hij zijn voedsel uit het water – net als walvissen dat doen. De reuzenhaai staat dan ook niet bekend als roofdier, maar eerder als een kalme reiziger van de zee.

Zeldzame gast

Dat de reuzenhaai nu ook in Nederlandse wateren is waargenomen, is bijzonder. Het dier houdt zich normaal gesproken vooral op in de diepere delen van de Atlantische Oceaan, rondom Ierland, Schotland en het zuiden van Noorwegen. Maar door klimaatverandering en veranderende zeestromingen lijkt zijn verspreidingsgebied langzaam op te schuiven.

Voor onderzoekers is het een spannende ontwikkeling. De Noordzee wordt intensief bevaren en bevist, en het zeeleven staat er onder druk. Dat een reuzenhaai hier komt foerageren of zelfs overwinteren, zou erop kunnen wijzen dat de waterkwaliteit verbetert of dat het voedselaanbod verandert. Maar het roept ook vragen op: is het een toevallige bezoeker, of zien we hier het begin van een nieuwe trend?

Meer bescherming nodig

De reuzenhaai is wereldwijd een beschermde diersoort. Door jarenlange overbevissing is hun aantal sterk afgenomen. Gelukkig komt daar langzaam verandering in, mede dankzij internationale beschermingsmaatregelen. Toch blijft waakzaamheid nodig. Botsingen met schepen, vervuiling en bijvangst zijn nog altijd grote risico’s.

Kennismaken met de reuzenhaai

De reuzenhaai is een van de grootste vissen ter wereld – alleen de walvishaai is nóg groter. Deze vriendelijke reus kan wel tien meter lang worden en duizenden kilo’s wegen. Toch is hij een rustige verschijning, die traag door het water zweeft op zoek naar zijn favoriete voedsel: plankton. Reuzenhaaien komen van nature voor in de koelere delen van de oceaan, vooral rond Ierland, Schotland en de Atlantische kust van Noord-Amerika.

Ze volgen het plankton en dat brengt hen soms onverwachts dichter bij de kust. Deze haaien houden van rust: ze zwemmen meestal alleen of in kleine groepjes, dicht onder het wateroppervlak in de zomer en trekken in de winter naar diepere, koudere wateren. Ze groeien langzaam en worden pas laat volwassen, soms pas na twintig jaar. Omdat ze bovendien weinig jongen krijgen, zijn ze extra kwetsbaar – elke ontmoeting met deze zeldzame oceaanbewoner is dan ook een klein wonder.