Veel trekvogels starten hun tocht in september – oktober. Ze vliegen naar hun overwinteringsplek waar zachtere temperaturen zorgen voor meer voedsel. Maar hoe weten de dieren waar ze naartoe moeten vliegen en waar trekken de vogels precies heen?
Trekvogels: aanvang van de tocht
Trekvogels vertrekken zodra de temperaturen dalen richting het zuiden. Ze verlaten dan hun broedgebieden om naar hun overwinteringsplek te gaan. Dit gedrag is bij de meeste vogels aangeboren. Sterker nog, zelfs de route en vliegafstand is genetisch bepaald.
Waarom vliegen ze naar een ander land?
Veel mensen denken dat een trekvogel zijn tocht start omdat hij het hier te koud vindt. Alhoewel de temperatuur zeker van invloed is, is het niet de directe aanleiding. Dat is het gebrek aan voedsel dat hier ontstaat zodra het kouder wordt. Veel van de trekvogels voeden zich alleen met insecten die hier in de winter óf niet voorkomen, óf moeilijk te vinden zijn. Door een sneeuw- of ijslaag heen is het immers moeilijk pikken naar een smakelijk hapje.
Voordeel van de prachtige vliegformaties
Trekvogels zijn prachtig om naar te kijken. De vliegformaties en hun geweldige patronen leveren vaak een compleet spektakel op voor het oog. Maar wist je dat het vliegen in formaties heel functioneel voor de vogels is? Door zwermen te vormen besparen ze energie. Ze produceren met hun vleugelslagen namelijk kleine luchtwervelingen die een opwaartse windstroming veroorzaken. Bovendien beschermt het vliegen in een grote groep de dieren tegen aanvallen van roofvogels.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Waar vliegen ze naar toe?
De overwinteringsplek voor korte-afstand-vliegers, zoals de leeuwerik en de kraanvogel, ligt in het minder koude West-Europa of Middellandse Zeegebied. Vogelsoorten zoals de ooievaar, koekoek en gierzwaluw nemen een aanzienlijk langere weg. Zij vliegen tot het zuidelijke deel van de Sahara. Zij verblijven meestal maar een paar maandjes in ons land. Alhoewel er een opvallende verandering te merken is aan het trekgedrag van de ooievaar…
Gewaagde onderneming
Een lange vliegreis is voor veel trekvogels niet zonder risico’s. Zowel onderweg als op de plek van bestemming kunnen ze verrast worden:
- elektriciteitskabels
- windmolens
- natuurlijke vijanden
- droogte en bebouwing overwinteringsplek
Trektocht kan veranderen
Vliegafstanden en trekgedrag blijven – ondanks genetische aanleg – niet altijd onveranderd. Over een lange tijd, verspreid over meerdere generaties heen, kiezen sommige trekvogels voor een kortere afstand of stoppen zelfs met het trekken. De risico’s die een trektocht met zich meebrengt vermijden ze uiteindelijk liever. Maar alles valt of staat met de aanwezigheid van voedsel op hun huidige verblijfplaats.
De tekst gaat verder onder de afbeelding.
Gewijzigde vliegroute ooievaar
Het meest opvallend is het gewijzigde trekgedrag van ooievaars. Deze vogels profiteren van de nabijheid van de mens en zijn heel flexibel wat voedsel betreft. Inmiddels vliegen de vogels ’s winters vaak niet meer naar het verre Afrika, maar zoeken ze in een plekje op in Spanje en Portugal. En ongeveer een derde van de ooievaarspopulatie blijft zelfs het hele jaar door in ons land.
Trekvogels in opvallende cijfers
- In de herfst verblijven zo’n 70.000 kraanvogels aan de Oostzee om te ‘tanken’
- Ieder jaar legt de noordse stern 50.000 km af
- Indische gans trekt over de 9.000 meter hoge Himalaya
In het voorjaar weer terug
Het uitzwaaien van de trekvogels is geen voorgoed vaarwel. De dieren die ons eind zomer of begin herfst verlaten, zien we in het vroege voorjaar weer terug.
bron: Hart voor Dieren
Ook interessant voor jou:
