Criminelen gebruiken ons land om op grote schaal verboden handel te drijven in traditionele Chinese medicijnen (TCM) waarin bedreigde dieren en planten zijn verwerkt. Dat komt naar voren uit een onderzoek dat werd overgedragen aan de NVWA. Volgens de bevindingen van deze onderzoekers is Nederland een doorvoerland voor lichaamsdelen van bedreigd wildlife  zoals de pangolin (schubdier) en neushoorn. Op basis van deze informatie heeft het NVWA-IOD een strafrechtelijk onderzoek ingesteld en een Zuid-Hollander aangehouden. Het onderzoek loopt nog.

Illegale handel in wilde dieren is een zeer lucratieve en groeiende vorm van georganiseerde misdaad. Toch blijft deze vorm van criminaliteit veelal onderbelicht. Dit was de reden voor Bears in Mind, IUCN NL, stichting SPOTS en Earth League International (ELI) om onderzoek te doen naar deze illegale handel in Nederland en de EU. De focus van het onderzoek lag op de handel in bedreigde diersoorten die gebruikt worden als ingrediënt voor traditionele Chinese medicijnen (TCM). Een specifiek gedeelte van TCM gebruikt lichaamsdelen van bedreigde wilde dieren als ingrediënt. Door die vraag komen verschillende bedreigde diersoorten onder nog meer onder druk te staan. De bekendste voorbeelden daarvan zijn de neushoorn, het schubdier en de tijger.

Nederland spil in handel illegale ingrediënten voor TCM

Het onderzoek werd uitgevoerd door internationale wildlife crime specialisten van ELI die het onderzoek uitvoerde in opdracht van eerdergenoemde natuurorganisaties. ELI is een internationale autoriteit in het doen van onderzoek naar de criminele netwerken achter de illegale handel in wildlife. ELI onderzocht de criminele netwerken achter de handel in illegale ingrediënten voor TCM gedurende 2022 en analyseerde de modus operandi, transportmethodes en routes van de handelaars. Deze analyse is vervolgens gedeeld met de NVWA, waarna zij op basis daarvan het strafrechtelijk onderzoek opende.

Uit het door ELI verrichtte onderzoek, komt naar voren dat Nederland een belangrijke doorvoer, – alsook bestemmingsmarkt is voor TCM-producten die ingrediënten bevatten van bedreigde diersoorten waarin niet gehandeld mag worden en daarom illegaal zijn. Het Nederlandse criminele netwerk dat uit het onderzoek van ELI naar voren kwam, wordt door ELI ervan verdacht deze uit China te hebben geïmporteerd, de materialen te hebben gebruikt om illegale TCM-producten te maken en deze vervolgens binnen Nederland en andere EU-landen te hebben gedistribueerd. Deze illegale TCM-producten bevatten volgens ELI  verboden ingrediënten zoals schubben van het schubdier. De illegale TCM-producten worden volgens ELI hierbij vaak samen met legale producten vervoerd, zodat het voor opsporingsdiensten moeilijker is om ze te identificeren. Uit het onderzoek van ELI kwam verder naar voren dat dit criminele netwerk eveneens betrokken zou zijn  bij andere vormen van zware criminaliteit zoals het witwassen van geld en drugshandel.

Neem wildlife crime serieus

De natuurorganisaties hopen dat door hun onderzoek en de aanhouding door de NVWA bij de Nederlandse autoriteiten en de politiek duidelijk wordt dat de illegale handel in dieren serieus genomen moet worden. “Uit het onderzoek komt naar voren dat er achter de handel in illegale handel in dieren grootschalige, internationale criminele netwerken schuilgaan die zich ook bezighouden met andere zware criminaliteit. Nederland kan een belangrijke rol spelen bij het bestrijden van wildlife crime en het oprollen van deze criminele netwerken. Nederland is met zijn doorvoerroutes zoals Schiphol en de Rotterdamse haven een belangrijke schakel in de illegale handel”, aldus een expert van IUCN NL.

Actie van de politiek is noodzakelijk 

Volgens de vier organisaties is het van het grootste belang dat de politiek meer gaat inzetten op structurele aandacht voor wildlife criminaliteit. Daarbij is ook specifieke aandacht nodig voor de rol die TCM speelt binnen deze vorm van misdaad. “Wij doen een dringende oproep aan de politiek om meer middelen beschikbaar te stellen, zowel mankracht als financiële middelen. Ook een bewustwordingscampagne is noodzakelijk. Veel TCM-producten worden online besteld. Vaak zijn consumenten zich niet bewust van de mogelijke illegale ingrediënten die in hun product verwerkt zijn”, aldus Ingrid Vermeulen van Bears in Mind.

Belt and Road Initiative

Uit ELI’s onderzoek kwam naar voren dat de illegale producten per trein worden geëxporteerd naar de EU vanuit China. Deze treinroute is onderdeel van het zogenaamde Belt and Road Initiative van China dat overal ter wereld nieuwe infrastructuur aanlegt, waaronder ook treinverbindingen. De Belt and Road Initiative is een ontwikkelingsstrategie van China waarbij het land handelsnetwerken aanlegt over de hele wereld. Door de aanleg van infrastructuren in landen met grote biodiversiteit, wordt ook de illegale handel in bedreigde dieren makkelijker.

Deze illegale handel leidt niet alleen tot een afname van de biodiversiteit en het nog verder onder druk zetten van al bedreigde diersoorten, maar ook tot zoönotische risico’s. “De COVID-19 pandemie met wereldwijd meer dan drie miljoen doden en miljardenschade aan economieën, is zeer waarschijnlijk begonnen door de illegale handel in dieren,” aldus Simone Eckhardt van stichting SPOTS. “Het is daarom van essentieel belang dat Nederland zich uitspreekt tegen het gebruik van wilde, bedreigde dieren in TCM. Daarnaast is een wereldwijde aanpak van groot belang waarbij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een essentiële rol te spelen heeft.”

Vraag voor meer informatie het volledig rapport op zie hier.